Ooit, eigenwijs als altijd, ging ik als ecoloog op jacht naar een steenmarter. Niet met een net, hoor – maar gewoon met een cameravalletje, keurig opgesteld bij de enige ingang van een binnentuin in een Utrechtse randwijk. Ik dacht: “Binnen een paar nachten bewijs!”

Bewijs kreeg ik. Alleen niet van een steenmarter. Wat ik wél op beeld kreeg? Een hele familie egels – groot, klein, jong, oud, bijna met stamboom erbij.

Volgens de wet was mijn taak nu eigenlijk klaar: “Geen steenmarter? Kort zinnetje in het rapport en gáán met die sloop.”

Maar ja… zo werk ik dus niet. Die egels keken me bijna recht de camera in met een blik van: “En wij dan?”

Dus stelde ik een vrolijke brochure samen voor bewoners en ontwikkelaars, vol tips om deze stekelige stadsnomaden te helpen. Want stel je voor: geen egels meer. Wat blijft er dan over van die kleine avondspanning, wanneer er opeens iets ritselt in de donkere hoek van je tuin?

🦔 De egel, onze laatste stadsgenoot

De egel is misschien wel het enige middelgrote landzoogdier dat nog met ons samenleeft. Ooit waren er ook nog konijnen, maar de laatste twee die ik zag, verdwenen spoorloos nadat ze door buurtkinderen werden opgejaagd. Sindsdien is het stil achter de hoek.

En daar schuifelt hij dus: onze stedelijke nomade. Kleine pootjes over stoep en tuinpad, dankbaar dat hij nog net genoeg verstopvermogen heeft om te overleven in deze drukke mensenwereld. Hij slaapt waar hij kan, rolt zich in een bladbed en blijft koppig aanwezig – als stille getuige dat er nog iets wilds leeft tussen al het beton.

🏡 Flexibel wonen, maar met eisen

De egel is de ultieme flex-bewoner. Zijn droomhuis? Goed verstopt, lekker rommelig en ruim genoeg voor een lange winterslaap.

• Een berg bladeren onder de haag? Perfecte studio.
• De composthoop achter in de tuin? Luxe suite, inclusief bodemverwarming.
• Dat vergeten hoekje achter de schuur? Penthouse met spinnenbuffet.

Simpel wooncomfort – als je maar weet waar je je stekels neerlegt.

🍽️ Menu van de egel

De egel is geen moeilijke eter. Slakken? Heerlijk voorgerecht. Regenwormen? Hoofdgerecht. Kevers en larven? Crunchy snack voor tussendoor.

En weet je wat? Daarmee helpt hij ons ook. Terwijl wij vloeken op slakken die aan de tuinplanten knagen, schuifelt hij er gewoon langs en maakt er een midnight snack van. Gratis plaagbestrijding – zonder gif, zonder machines.

🌱 De egel als klimaat- en natuurcoach

• Natuurinclusiviteit: Als de egel ergens kan wonen, kunnen vaak ook andere soorten een plekje vinden. Hij is een soort “testbewoner” van natuurinclusieve wijken.
• Klimaatadaptatie: Egels houden van rommelhoekjes, struiken en composthopen. Precies die elementen zorgen voor wateropslag, schaduw en koelte in de stad. Terwijl hij dut in zijn bladbed, buffert de bodem regenwater en blijft de tuin leefbaar tijdens hittegolven.

😴 Winterslaapmodus: AAN

Vanaf oktober/november drukt de egel op de uit-knop. Hartslag omlaag, adem op spaarstand, alles in eco-modus. Af en toe wordt hij wakker, kijkt slaperig om zich heen en denkt: “Hmm, toch maar verhuizen.” En hup, half slaapwandelend met z’n bladbed onder de arm, naar een nieuwe plek.

En het mooiste? Het is ook nog eens energie-efficiënt. Geen gasrekening, geen warmtepomp, en nul CO₂-uitstoot in de winter. Heel wat netter dan die koeien die de atmosfeer volblazen😉.

🚧 Maar… we maken het hem knap lastig

Het gaat bergafwaarts met de egel. Waarom?

• Strak gemaaide gazons en aangeharkte tuinen = een IKEA zonder beddenafdeling én zonder familierestaurant.
• Hongerige zoektocht naar eten = eindigt vaker op asfalt dan bij een appelboom.
• Slakkenkorrels = dodelijk buffet. Voor de egel giftig, voor de slak ook. All you can’t eat.
• Versnipperde tuinen = overal hekken en tegels. Voor de egel voelt het alsof Google Maps continu “omrijden” zegt.
• Strakke beschoeiingen langs sloten = zo dicht dat nog geen muis erdoor kan… laat staan een stekelige zwembadspringer.
• Plastic netten laag bij de grond – egels zitten sneller vast dan jij je sokken aantrekt.

🛠️ Help de nomade op weg

• Laat rommelige hoekjes liggen – egels zijn dol op takken, bladeren, compost en dood hout.
• Maak een gat in je schutting van 15 × 15 cm: egelsnelweg naar de buren.
• Kies waar mogelijk voor natuurvriendelijke oevers in plaats van harde beschoeiingen – een sloot wordt zo een klein dierenparadijs.
• Zet een schaaltje water neer (géén melk – laxeermiddel deluxe).
• Gebruik geen gif – je egel is je persoonlijke, stekelige slakkenopruimer.
• Rijd rustig bij schemer – je weet nooit wie er net oversteekt.
• Kattenbrokjes? Soms, met mate. Meestal vinden egels zelf precies wat ze nodig hebben.

💡 Wat dit mij leert

Niet alles hoeft strak, af en efficiënt – misschien behalve de egel in winterslaap. Sommige vormen van leven floreren juist tussen de randen van onze systemen. De egel laat zien dat we meer kunnen betekenen door soms iets minder te doen.