🐝 De zoemende nomade – geen bouwvergunning nodig
Geen bijenhotel. Geen zwerm. Geen koningin met kroon of hofhouding. De graafbij doet alles zelf. Ze is haar eigen majesteit – een solistische vakvrouw met modder aan haar pootjes en een missie: graven. In bermen, akkerranden, zandige dijkjes of dat kale hoekje achter je schuur zoekt ze geen luxe.
🚧 Verboden te betegelen – woning in aanbouw
De graafbij heeft geen dure bouwmaterialen nodig, geen gereedschap. Alles wat ze wil: een zonnig stukje losse grond – precies daar waar wij liever tegels leggen, gras zaaien of alles netjes afdekken. Maar voor haar is dat kale plekje goud waard: daar graaft ze haar ondergrondse kraamkamer. Nestgangen vol eitjes en een stuifmeelvoorraad – een zandbak met eenpersoonsservice voor de babybijen. Niet design, wel functioneel. En als het af is? Niemand die het ziet, behalve misschien een nieuwsgierige mier.
🦶 De stille soloheldin – zonder buzz, mét impact
Ze doet het alleen. En snel ook. In een paar weken vliegt ze van bloem naar bloem – een onzichtbare superbestuiver. Geen applaus, geen spotlight – maar haar werk zie je overal: bloeiende bermen, tuinen, parken. Ze is de ninja onder de bijen: klein, snel, onopgemerkt… en onmisbaar.
🌍 Klein bijtje, groot verhaal
Wat begon met één graafbij, vertelt eigenlijk iets groters. Over ruimte geven aan natuur in onze omgeving. Over slimme keuzes maken in hoe we bouwen, beplanten en beheren. Een kaal stukje grond kan ineens een hotspot zijn voor biodiversiteit én bijdragen aan een groenere, koelere, klimaatbestendige stad.
👉 Zulke simpele ingrepen zijn voorbeelden van natuurinclusief ontwerpen: oplossingen waarbij mens en natuur sámen ruimte krijgen. Soms begint dat gewoon… met een schepje zand en wat rust.
🚧 Probleem: haar zandparadijsjes verdwijnen
We zaaien bloemenmengsels, leggen vrolijke borders aan en denken: “top, feest voor de bijen!” Maar vaak eindigt het als een keurig dicht tapijt van gras, grind of folie. Mooi voor het oog, onbewoonbaar voor de graafbij. Alsof je een penthouse bouwt en dan het raam dichtmetselt. Zonder nest? Geen bij. Geen bloemen. Geen buzz. Dus: laat dat kale hoekje soms gewoon kaal. Dat vindt de graafbij veel fijner.
🐝 Bijenhotels – hip, maar met een exclusieve gastenlijst
Bijenhotels zijn razend populair – een soort tiny houses voor insecten. Maar in werkelijkheid zijn ze vooral bedoeld voor een klein groepje vaste gasten, zoals de metselbij. Veel wilde bijen (ongeveer 80%!) slaan het hotel over en graven liever zélf hun zandbedje.
En zelfs voor de hotelgangers geldt: de meeste hotels hangen verkeerd – te laag, te nat of in de schaduw. Zonder goed onderhoud worden het al snel spookhuisjes met schimmel en ongewenste gasten.
🛠️ Zo maak je een bijenhotel wél waardevol
Zet het hotel zonnig en droog neer, minstens een meter boven de grond en uit de regen – niemand slaapt graag nat. Zorg voor gladde boorgaatjes in verschillende diameters (2–10 mm), minstens 15 cm diep – voor elk wat wils. Doe jaarlijks onderhoud in het vroege voorjaar: schimmel eruit, parasieten weg. Een vies hotel? Daar checken bijen echt niet graag in.
🕳️ En de graafbij dan?
Die graaft haar eigen huis. Geen hotelgast, maar een echte doe-het-zelver. Je vindt haar vooral in het buitengebied, maar ook in de stad – op open, zonnige stukjes zand zonder begroeiing. Geen resort, gewoon een bouwplek in de zon. De grond is vaak het beste adres.
🛠️ Wat jij kunt doen
Laat kale stukjes grond liggen – zonnig, onbegroeid, licht glooiend. Maak een steil zand- of zand en leemwandje (minstens 50 cm hoog). Combineer met inheemse bloemen in de buurt, voor bijentake-away. En vooral: doe soms even helemaal niets. Niet maaien, niet opruimen, niet egaliseren.
🌱 Meer dan bijen: bouwen aan een klimaatvriendelijke tuin
Open stukjes grond, zandige hellingen en bloemrijke randen helpen niet alleen graafbijen – ze zijn ook goed voor het klimaat. Regenwater kan beter wegvloeien, hitte wordt minder opgeslagen, en planten zorgen voor verkoeling. Wat goed is voor de bij, is vaak ook goed voor mens en milieu. Zo wordt jouw tuin of buurt een klein stukje klimaatadaptieve natuur – helemaal bijvriendelijk én toekomstbestendig.
🌍 Kleine acties, grote impact
Een goed bijenhotel is ook waardevol – als je het goed hangt én onderhoudt. Maar voor de graafbij geldt: minder is vaak meer. Een open plekje grond kan al genoeg zijn. Soms is loslaten het beste natuurbeheer.